Trong bối cảnh Chính phủ đang thúc đẩy cải cách bộ máy hành chính đất đai và đẩy mạnh phân quyền cho địa phương, đề xuất chuyển thẩm quyền của Văn phòng Đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) cấp tỉnh về cấp xã đang tạo ra nhiều ý kiến trái chiều. Câu hỏi lớn đặt ra là: Liệu việc này có giúp người dân “dễ thở” hơn trong thủ tục đất đai, hay lại khiến hệ thống quản lý trở nên rối rắm, phức tạp hơn?

1. Hai phương án đang được xem xét

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng Cục Quản lý Đất đai đang trình hai phương án:

• Phương án 1: UBND cấp xã thành lập đơn vị sự nghiệp công lập tiếp nhận nguyên trạng chức năng, nhiệm vụ của chi nhánh VPĐKĐĐ.

• Phương án 2: Giao thẩm quyền cấp và xác nhận biến động Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ hồng) cho Chủ tịch UBND xã, đồng thời chuyển một phần nhân sự và chức năng kỹ thuật về địa phương.

Cục Quản lý Đất đai ủng hộ phương án 2 vì cho rằng phù hợp với định hướng tinh gọn bộ máy, tăng quyền tự chủ cho chính quyền cơ sở. Mục tiêu là giúp người dân không phải đi xa, rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ và thúc đẩy phân cấp mạnh mẽ.

2. Vì sao TP.HCM và Viện Kinh tế Tài nguyên – Môi trường không đồng tình?

Theo Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP.HCM (IEEr), việc chuyển VPĐKĐĐ về cấp xã không phù hợp với quy định pháp luật và khó khả thi về mặt kỹ thuật.

Nguyên nhân là quản lý đất đai là lĩnh vực đặc thù, yêu cầu cao về nghiệp vụ kỹ thuật. Từ bản đồ 299, 02, 2010 đến bản đồ kỹ thuật số hiện nay, dữ liệu đất đai được tích lũy qua nhiều thời kỳ và phải đảm bảo tính thống nhất, kế thừa và chính xác tuyệt đối.

Hiện có hàng triệu thửa đất được đo vẽ bằng phần mềm khác nhau, thậm chí trong cùng một tỉnh cũng tồn tại sai lệch giữa bản giấy và bản mềm. Việc này đòi hỏi đội ngũ kỹ thuật chuyên sâu, khó có thể giao cho cấp xã vốn thiếu nhân lực và cơ sở hạ tầng dữ liệu.

3. Hệ lụy nếu chuyển về cấp xã

Nếu thực hiện chuyển giao ồ ạt:

• Bộ máy hành chính cấp xã sẽ phình to, gây tốn kém ngân sách thường xuyên.

• Nguy cơ sai sót kỹ thuật cao, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người dân khi đăng ký, tách thửa, cấp sổ đỏ hoặc chuyển nhượng đất.

• Làm chậm tiến trình số hóa dữ liệu đất đai quốc gia, trong khi Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện.

Theo IEEr, việc duy trì VPĐKĐĐ cấp tỉnh như hiện nay vừa đảm bảo chuyên môn kỹ thuật, vừa phục vụ tốt hơn trong giai đoạn số hóa, đặc biệt tại các đô thị lớn như TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng.

4. Giải pháp đề xuất: Giữ nguyên, nhưng tinh gọn

IEEr kiến nghị:

• Giữ nguyên VPĐKĐĐ cấp tỉnh để thực hiện các dịch vụ kỹ thuật tài nguyên.

• Phân cấp hợp lý cho cấp xã trong các đầu việc hành chính đơn giản như cấp sổ lần đầu, chỉnh lý thông tin hoặc tiếp nhận hồ sơ.

• Sắp xếp lại 703 chi nhánh VPĐKĐĐ trên cả nước theo hướng “gần dân, sát dân”, nhưng hoạt động tự chủ tài chính, không dùng ngân sách nhà nước.

Đây được xem là giải pháp dung hòa – vừa đảm bảo chuyên môn kỹ thuật, vừa nâng cao hiệu quả phục vụ người dân.

5. Tương lai của hệ thống đăng ký đất đai: tinh gọn hay phân tầng?

Việc “giữ hay chuyển” VPĐKĐĐ không chỉ là bài toán tổ chức bộ máy, mà còn liên quan đến quản trị dữ liệu đất đai quốc gia – nền tảng cho mọi hoạt động quy hoạch, đầu tư, và quản lý tài nguyên.

Các chuyên gia cho rằng, tinh gọn không có nghĩa là giản đơn, mà phải dựa trên năng lực thực tế và hạ tầng công nghệ. Nếu cấp xã chưa đủ điều kiện về nhân lực, công nghệ và cơ sở dữ liệu, thì việc chuyển giao sớm có thể khiến cả hệ thống “nghẽn” và phản tác dụng.

Kết luận

Quyết định cuối cùng sẽ tác động sâu rộng đến hàng triệu hồ sơ đất đai và người dân trên cả nước. Vì vậy, việc chuyển hay giữ Văn phòng Đăng ký đất đai cần được xem xét kỹ lưỡng, có lộ trình rõ ràng, đảm bảo tính ổn định – minh bạch – hiệu quả.

Chuyên Gia Tư Vấn BĐS Tara Le
Liên hệ tư vấn: 0917.839.686